اندیکاتور استوکاستیک – تعریف، مفهوم و کاربرد اسیلاتور استوکاستیک

اسیلاتور استوکاستیک (Stochastic Oscillator) ، از اندیکاتورهای تحلیل تکنیکال است که سرعت و مومنتوم حرکت قیمت را نمایش می‌دهد. جرج لین (George C. Lane) در دهه 1950 میلادی این اندیکاتور را طراحی نمود و بر اساس آموزه‌های او این اسیلاتور قیمت، حجم و سایر متغیرهایی از این دست را دنبال نمی‌کند و در جستجو سرعت و مومنتوم حرکت است. به عنوان یک قانون، مومنتوم پیش از تغییر قیمت، تغییر جهت می‌دهد. به این ترتیب واگرایی‌های صعودی و نزولی در این نوسانگر می‌توانند برای پیش بینی معکوس شدن حرکت مورد استفاده قرار بگیرند. این اولین و مهمترین سیگنالی بود که جرج لین معرفی کرد، وی همینطور از این اسیلاتور برای پیش بینی نزولی یا صعودی بودن روند آتی بهره برد. اسیلاتور استوکاستیک در یک محدوده مشخص نوسان می‌کند و می‌تواند محدوده‌های اشباع خرید و فروش را نشان دهد.

فهرست:

• نحوه محاسبه اندیکاتور استوکاستیک
• نحوه تفسیر اندیکاتور استوکاستیک
• اسیلاتور استوکاستیک در وضعیت کند، تند و کامل
  • فرمول استوکاستیک تند
  • فرمول استوکاستیک کند
  • فرمول استوکاستیک کامل
• اشباع خرید و اشباع فروش
• واگرایی صعودی و نزول
• ستاپ صعودی و نزولی
• مطالعه بیشتر
•  

نحوه محاسبه اندیکاتور استوکاستیک

تنظیمات پیش فرض اندیکاتور استوکاستیک در پلتفرم Tardingview برای 14 دوره زمانی اخیر و در پلتفمرم متاتریدر برای 5 دوره زمانی اخیر تنظیم شده است که البته قابل تغییر هستند.

 %K = (Current Close – Lowest Low)/(Highest High – Lowest Low) * 100
%D = 3-day SMA of %K

Lowest Low = lowest low for the look-back period
Highest High = highest high for the look-back period
%K is multiplied by 100 to move the decimal point two places

نحوه تفسیر اندیکاتور استوکاستیک

استوکاستیک مقدار نسبی بسته شدن قیمت در بازه مورد نظر را مبنای محاسبات خود قرار می‌دهد. اگر فرض کنیم بالاترین قیمت طی دوره برابر 110، پایین ترین قیمت 100 و قیمت بسته شدن 108است. بناربراین بر اساس فرمول فوق مقدار %K معادل 80% است. زمانی که این اسیلاتور مقادیر بالای 50% را نشان می دهد یعنی قیمت بالای 50% بازه قیمتی دوره بسته شده است و اگر زمانی که مقادیر زیر 50% را نشان می دهد یعنی قیمت زیر 50% بازه قیمتی دوره بسته شده است.

اسیلاتور استوکاستیک در وضعیت کند، تند و کامل

این اندیکاتور در سه وضعیت روی چارت نمایش داده می‌شود. وضعیت سریع بر اساس فرمول اولیه جرج لین برای محاسبه دو متغیر %K و %D ساخته می‌شود. مقادیر این دو متغیر در وضعیت سریع بسیار متلاطم هستند. در فرمول جرج لین %D میانگین متحرک ساده %k 3 دوره زمانی اخیر مورد محاسبه قرار می گیرند که وی برای تولید سیگنال خرید و فروش در واگرایی‌های نزولی و صعودی از آن استفاده می کرد. او ادعا می کرد که واگرایی های بر اساس %D تنها سیگنالهایی هستند که می توان بر اساس آنها خرید و فروش انجام داد. استوکاستیک کند برای تاکید بر سیگنالهای استوکاستیک تند معرفی شد. %K در استوکاستیک کند برابر %Dدر استوکاستیک تند است.

فرمول استوکاستیک تند:

Fast %K = %K basic calculation
Fast %D = 3-period SMA of Fast %K

فرمول استوکاستیک کند:

Slow %K = Fast %K smoothed with 3-period SMA
Slow %D = 3-period SMA of Slow %K

ویرایش استوکاستیک کامل در واقع اصلاح شده فرمول استوکاستیک کند است. کاربران می توانند بازه‌های زمانی این اسیلاتور را برای متغیرهای %K و %D بر اساس نیاز و تحلیلهای خود تغییر دهند.

فرمول استوکاستیک کامل:

Full %K = Fast %K smoothed with X-period SMA
Full %D = X-period SMA of Full %K

اشباع خرید و اشباع فروش

به عنوان یک اسیلاتور یا اندیکاتور نوسانگر تشخیص نواحی اشباع خرید و فروش برای در این نوسانگر ساده است. استوکاستیک همواره بین صفر تا 100 نوسان می‌کند. به صورت کلاسیک مقادیر بالای 80 در این اسیلاتور به عنوان منطقه اشباع خرید و مقادیر زیر 20 به عنوان منطقه اشباع فروش در نظر گرفته می‌شوند. این نکته حائز اهمیت است که قرار گرفتن قیمت در منطقه اشباع خرید به معنای شروع روند نزولی قیمت و همینطور قرار گرفتن قیمت در منطقه اشباع فروش به مفهوم شروع روند صعودی قیمت نیست و قیمت در این نواحی می‌تواند در جهت روند‌ حاضر حرکت شدید داشته باشد و نباید به عنوان سیگنال خرید یا  فروش در نظر گرفته شود.

چارت زیر مربوط به شاخص سهام یاهو بین سالهای 2009 و 2010 است و اسیلاتور استوکاستیک در وضعیت کامل با تنظیمات (20,5,5) قراردارد. افزایش بازه‌های زمانی مورد محاسبه نوسانات کمتر با سیگنالهای کمتر تولید نموده است. مقادیر استوکاستیک زمانی که زیر 20 هستند به عنوان مناطق اشباع فروش که می توانند و نه قطعا آغاز شروع روند صعودی باشند با رنگ سبز مشخص شده اند و همینطور مقادیر استوکاستیک بالای 80 به عنوان مناطق اشباع خرید که می توانند و نه قطعا آغاز روند نزولی باشند با زنگ قرمز علامت گذاری شده اند. توجه کنید در بعضی موارد با اینکه اسیلاتور به منطقه اشباع خرید رسیده است روند صعودی ادامه پیدا کرده و در بعضی موارد با اینکه قیمت به منطقه اشباع فروش رسیده روند نزولی ادامه دارد (مناطق نارنجی رنگ). زمانی که اسیلاتور در وضعیت اشباع خرید است و روند قوی صعودی داریم، یک حرکت به زیر خط 80 برای نشان دادن شروع حرکت نزولی یا شکست مقاومت نیاز دارد (خط چین قرمز در نمودار). زمانی که روند نزولی داریم و اسیلاتور در وضعیت اشباع فروش است یک حرکت به بالای خط 20 نیاز داریم که نشان دهند شروع روند صعودی یا رسیدن به حمایت خوب است.

چارت زیر مربوط به سهام Crown Castle است که در حوالی ماه جولای روند ساید وی خود با شروع یک روند صعودی شکسته است. تنظیمات استوکاستیک کامل برای تشخیص منطقه اشباع فروش (20,5,5) است. ورود به منطقه اشباع خرید به دلیل وجود روند صعودی ندیده گرفته شد و معامله خرید باز شده است. اسیلاتور استوکاستیک در ماههای سپتامبر و نوامبر وارد منطقه اشباع فروش (زیر خط 20) شده است و به دلیل وحود روند صعودی به حرکت صعودی خود ادامه داده است(خط چین سبز).

نمودار زیر مربوط به سهام AZO است که در ماه می 2009 یک خط مقاومت را شکسته و روند نزولی خود را آغاز نموده است. در این نمودار مقادیر (10,3,3) برای تشخیص مناطق اشباع فروش و شروع روند معکوس احتمالی در نظر گرفته شده اند. مناطق اشباع فروش به دلیل وجود رون نزولی قوی کاری از پیش نبرده اند. کاهش بازه های زمانی به 10 از 14 حساسیت اسیلاتور را افزایش داده است و مناطق اشباع فروش زیادی را در استوکاستیک (10,3,3) نسبت به استوکاستیک (20,5,5) نمایش داده شده اند. همانطور که مشاهده می کنید در ماههای آگوست، سپتامبر و اکتبر مناطق اشباع فروش دیده نمی شوند پس تغییر تنظیمات استوکاستیک برای افزایش حساسیت اسیلاتور گاهی لازم است.

واگرایی صعودی و نزول

اشکال واگرایی زمانی که قله یا دره های قیمتی جدید با اندیکاتور استوکاستیک تایید نمی شوند به وجود می آیند. دایورجنس صعودی زمانی رخ می دهد که قیمت کف جدید می سازد اما استوکاستیک سقف جدیدی را می‌سازد، که نشان از کاهش مومنتوم صعودی دارد و پیش بینی کننده شروع روند صعودی است. واگرایی نزولی زمانی رخ می دهد که قیمت سقف جدیدی را تشکیل می دهد اما استوکاستیک کف جدید را می سازد که نشان از کاهش مومنتوم نزولی دارد و پیش بینی کننده شروع روند نزولی است. روند نزولی با یک سطح مقاومتی در چارت یا مقادیر زیر 50 استوکاستیک تایید می شود، همینطور روند صعودی با یک سطح مقاومتی در چارت و مقادیر بالای 50 تایید می شود. خط 50 درصد یا خط میانه در این اسیلاتور بسیار مهم است و می توان آن را به خط میانه زمین فوتبال تشبیه کرد، در واقع زمانی که خط حمله از میانه میدان عبور می کنند شانس گرفتن امتیاز افزایش پیدا می کند. زمانی که این اسیلاتور از خط مرکز به سمت بالا عبور می کند یعنی در رنج بالای بازه زمانی این اندیکاتور قیمت نوسان می کند که اصطلاحا گفته می شود فنجان نیمه پر است و زمانی که این اسیلاتور خط میانی را به سمت پایین می شکند یعنی قیمت در رنج پایین بازه زمانی این اندیکاتور نوسان می کند و اصطلاحا گفته می شود فنجان نیمه خالی است.

چارت زیر مربوط به سهام IGT است. واگرایی صعودی در ماه‌های فوریه و مارچ 2010 مشاهده می شود. همزمان با تشکیل کف جدید در قیمت، اسیلاتور استوکاستیک کف بالاتری را تشکیل داد است. پیش بین شروع روند صعودی 3 تاییدیه دارد. در وحله اول خط %K از خط %D به سمت بالا عبور کرده است. تایید دوم این است که اسیلاتور از خط میانه خود عبور کرده است . آخرین تاییدیه شکسته شده خط مقاومت روی چارت است. نمودار در ماه مارچ از خط میانه اسیلاتور عبور کرده و تا ماه می به این خط باز نگشته است.

نمودار زیر مربوط به سهام KSS است که یک واگرایی نزولی در آپریل 2010 در آن مشهود است. سهام سقف جدیدی در ماه آپریل تشکیل داده است و این در حالی است که اسیلاتور استوکاستیک در پایان ماه مارچ سقف پایین تری ساخته است. خط سیگنال بعد از کراس به زیر خط 80 نفوذ کرده است اما همچنان سهام به سمت بالا حرکت نموده است. بعد از اینکه خط سیگنال از خط میانه به سمت پایین حرکت نموده است، قیمت خط حمایتی را شکسته و روند نزولی قابل پیش بینی شده است. سیگنال های پیش بینی آینده بازار همیشه به سادگی قابل تشخیص نیستند. شکست خط 20 و 80 معمولا زیاد اتفاق می افتند و همینطور در این نمونه قبل از شروع روند نزولی اسیلاتور به زیر خط میانه وارد شده و بعد تا مقدار 57 صعود داشته و پس از آن روند نزولی آغاز شده است.

ستاپ صعودی و نزولی

جرج لین شکل دیگری از دایورجنس را برای پیش بینی کف و سقفها ارائه نمود. او این ستاپ معاملاتی را تشریح کرد که زمانی که قیمت سقف پایین تری می سازد اما استوکاستیک سقف بالاتری تشکیل می دهد، کف بعدی می تواند محل خوبی برای باز کردن پوزیشن خرید باشد. دقیق زمانی که خط سیگنال به سمت بالا شکسته می شود. ستاپ معاملاتی فروش را وی این گونه تشریح کرد که زمانی که پارت کف بالاتری می سازد اما استوکاستیک کف پایینتری تشکیل می دهد سقف بعدی و دقیقا جایی که خط سیگنال به سمت پایین شکسته می شود موقعیت فروش خواهد بود.

چارت زیر مربوط به سهام NTAP است که ستاپ صعودی در جوئن 2009 را نشان می دهد. سهام سقف پایین تر را تشکیل داده اما اسیلاتور سقف بالاتر را ساخته است که این سقف بالاتر نشان از مومنتوم صعودی دارد و کف بعدی، کف قابل خرید است. فراموش نکنید این یک سیگنال نیست و ستاپ معاملاتی است. NATP به زیر کف ماه جوئن رسید و اسیلاتور به زیر 20 نفوذ کرد و وارد منطقه اشباع فروش شد. معامله گران می توانند با شکست خط سیگنال به سمت بالا و همینطور گذر از خط 20 یا 50 یا شکست قوی خط مقاومت وارد پوزیشن معاملاتی شوند.

نمودار زیر مربوط به سهام موتورلا است که ستاپ معاملاتی نزولی روی آن نمایش داده شده است. در نوامبر 2009 سهام کف بالاتر را تشکیل داده و با کمی تاخیر کف پایین تر در اسیلاتور استوکاستیک در اواخر نوامبر و اوایل دسامبر ساخته شده است و مقادیر اسیلاتور به منطقه اشباع فروش نفوذ کرده اند که نشان دهنده مومنتوم نزولی قوی است. سقف بعدی قیمت در نمودار همراه با کراس سمت پایین خط سیگنال در حالتی که قیمت وارد منطقه اشباع خرید نشده است در میانه ماه دسامبر منطقه مناسب باز کردن پوزیشن فروش است.

خط پایینی

اسیلاتورهای مومنتوم برای ترید در بازه های سایدوی عالی هستند و همینطور می توان از آنها برای معامله در روندهای صعودی و نزولی در شرایطی که حرکت زیگزاگی دارند بهره برد. بازگشت به سطح قبلی در روندهای صعودی و نزولی مثالهایی از این نوع حرکات زیگزاگی هستند. اسیلاتور استوکستیک می تواند به تشخیص فرصتهای معاملاتی در روندهای هارمونیک کمک کند.

این اندیکاتور می تواند در تشخیص مناطق بازگشت در نزدیکی نواحی حمایت و مقاومت نیز موثر باشد. در نزدیکی نواحی حمایتی بازگشت اسیلاتور به بالای خط 20 سیگنال خوبی در تشخیص شروع بازگشت است. متقابلا در نزدیکی نواحی مقاومتی بازگشت مقادیر اسیلاتور به زیر خط 80 سیگنال بازگشت قوی محسوب می شود.

تنظیمات استوکاستیک بر اساس نظرات تریدرهای مختلف در تایم فریم های مختلف و شیوه های معاملاتی گوناگون قطعا متفاومت است. بازهای زمانی کوتاه تر در تنظیمات استوکاستیک نوسانات شدیدتر را نشان خواهد داد و متقابلا بازه های زمانی بلندتر خطوط حرکتی با نوسانات پایین تر را به همراه خواهد داشت و مناطق اشباع خرید و اشباع فروش کمتری را نمایان خواهد ساخت.

کاربرد در چارتهای با حرکات تیز

همانطور که قبلا اشاره شد سه ویرایش در تنظیمات استوکاستیک به نامهای کند(14,3)، تند(14,3) و سریع(14,3,3) وجود دارند. در محاسبه %K پایه از دوره زمانی 14 استفاده می شود. از آنجایی که %K شاخص سریع اسیلاتور استوکاستیک محسوب می شود برای کاهش نوسانات آن میانگین متحرک ساده بازه زمانی 3 را در این شاخص مورد محسابه قرارداده می شود که استوکاستیک کند را می سازد. برای انعطاف بیشتر و ساده سازی این اسیلاتور ویرایش کامل استوکاستیک ساخته شد

مطالعه بیشتر:

جان مورفی در کتاب تحلیل تکنیکال بازارهای مالی یک فصل به اسیلاتورهای مومنتوم و کاربردهای متفاوت آنها و همینطور نقاط ضعف و قوت آنها اختصاص داده که شامل مثالهایی از اندیکاتور استوکاستیک نیز می باشد.
مارتین پرینگ نیز در کتاب شرح تحلیل تکنیکال، مبانی اندیکاتورهای مومنتوم را به همراه واگرایی، نقاط تقاطع و دیگر سیگنالها تشریح کرده است. همینطور وی دو فصل به اندیکاتورهای مومنتوم اختصاص داده است.