روانشناسی ترید یا روانشناسی معامله چیست و چگونه از این علم برای موفقیت در بازارهای مالی بهره ببریم؟

اگر از فعال بازارهای مالی مانند بورس، فارکس و رمز ارز بپرسید چطور وارد این فعالیت شوید و از کجا شروع به یادگیری کنید حتما به شما خواهند گفت در کنار تمام اصول تکنیکال و فاندامنتال باید در مورد روانشناسی معامله ( روانشناسی ترید ) و روانشناسی معامله گر ( روانشناسی تریدر ) کسب اطلاعات و مهارت کنید. احساسات فعالان بازار به خصوص ترس و طمع تاثیری بسیار قوی بر روند قیمت دارند و ناتوانایی در کنترل هیجانات و ظرفیت تاب آوری پایین می توانند تمام سرمایه شما را از بین ببرید و تمام آرزوها و رویایهای شما را نقش بر آب کند. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این موضوع خواهیم پرداخت.

فهرست مطالب
 

• روانشناسی معامله
• روانشناسی معامله گر
• چرخه احساسات حاکم بر بازار
• شخصیت شناسی معامله گر
• خطاهای شناختی و سوگیریهای تفکر
• ذهنیت معامله گر
• مدیتیشن 
• ژورنال معاملاتی
   

روانشناسی معامله:

روانشناسی معامله یا روانشناسی بازار به برآیند رفتار، افکار و احساسات فعالان بازار سرمایه اشاره دارد. این رشته یکی از شاخه اصلی اقتصاد رفتاری است. اقتصاد رفتاری در واقع دانشی است که از ترکیب علم اقتصاد و روانشناسی به خصوص روانشناسی شناختی تشکیل شده است. هدف این رشته تبیین بهتر رفتار، افکار و احساسات انسان در فضای فعالیت های اقتصادی است.

روانشناسی معامله گر:

روانشناسی معامله گر به بررسی رفتار، افکار و احساسات هر معامله گر حین فعالیت در بازارهای مالی می پردازد. موضوع اصلی این رشته آن است که افراد در فرآیند معامله چگونه فکر می کنند، چه احساساتی دارند، چگونه رفتار می کنند. همینطور روانشناسی معامله گر به این موضوع می پردازد که چه عواملی و چگونه بر رفتار، افکار و احساسات معامله گران تاثیر گذار است. موضوعاتی چون تصمیم گیری، شناخت ریسک، رفتارهای انتخابی، سوگیریها شناختی، هیجانات و موارد زیاد دیگری در این حوزه مورد بررسی قرار می گیرند.

چرخه احساسات حاکم بر بازار:

احساسات قدرت بسیاری دارند و کنترل آنها به راحتی میسر نیست و چنانچه فرآیند کنترل احساسات به درستی و از شیوه های صحیح آموخته و اجرا نشود می تواند منجر به فعال سازی مکانیزمهای دفاع روانی در انسان شود و به کلی رفتار، افکار و احساسات انسان را تحت تاثیر قراردهد. احساسات معامله گران قدرت خود را در حرکت نمودار قیمت در بازارهای مالی به خوبی نشان می دهنپد. سالها تحقیق و بررسی در حوزه اقتصاد رفتاری و روانشناسی بازار دانشمندان را به این نمودار احساسات یا در واقع هیجانات معامله گران رسانده است.
 

شخصیت شناسی معامله گر:

تیپ شخصیتی موضوع بسیار مهمی است و معامله گران می بایست مجموعه ای از ویژگیها را دارا باشند تا به آنها در قضاوت هوشمندانه، مدیریت ریسک و هماهنگ شدن با وضعیت بازار کمک کند.
تحقیقات خوبی تا امروز برای تیپ شناسی معامله گران بازارهای مالی بر اساس آزمون MBTI انجام شده است. این آزمون بر اساس نظریات کارل گوستاو یونگ پایه گذار روانشناسی تحلیلی بنیان نهاده شده است و کاربرد گسترده ای در شخصیت شناسی، انتخاب شغل و رشته تحصیلی و روانشناسی صنعتی و سازمانی دارد. در این آزمون 4 طیف شخصیتی مورد ارزیابی قرار می گیرند و در مجموع 16 تیپ شخصیتی از آن استخراج شده است. این 4 طیف شامل برونگرایی / درونگرایی ، شهودی / حسی ، منطقی / احساسی و ادراکی / قضاوتی است. از بررسی نتایج حاصل از این آزمون وضعیت فرد در هر طیف تعیین شده و بر اساس آن مشاوره لازم به فرد برای تصمیم گیری بهینه داده می شود.
به طور کلی بر اساس تحقیقات انجام گرفته روی تریدرهای موفق و این آزمون این نتیجه حاصل شده است که سه تیپ اصلی INTJ ، ENTJ و ISTP استعداد و ظرفیت خوبی برای تبدیل شدن به تریدهای موفق دارند. اما این نتیجه به معنی عدم موفقیت سایر تیپها در معامله گری بازارهای مالی نیست و سایر تیپها نیز موفقیتها بزرگی در این بازار می توانند بدست بیاورند.

برای آشنایی بیشتر با این موضوع می توانید به مقاله آموزشی شخصیت شناسی معامله گران بازارهای مالی مراجعه کنید و همینطور آزمون شخصیت شناسی MBTI را اجرا نمایید.

خطاهای شناختی و سوگیریهای تفکر:

خطاهای شناختی، خطاهایی هستند که در ذهن معامله گر و ناآگاهانه به وجود می آیند. این خطاها منجر به تصمیمات اشتباه و گاها عجیبی می شوند که اگر در زمان دیگر اگر به این تصمیم ها با ذهنی باز نگاه کنیم از تصمیم خود متعجب خواهیم شد.

بعضی از این خطاها شامل موارد زیر هستند:

خطای دسترس پذیری:

 این خطا موجب می شود اتفاقاتی که اخیرا رخ داده است را به اتفاقات آتی ارتباط دهیم و انتظار تکرار آنها را داشته باشیم. مثلا در بازارهای مالی چنانچه چند معامله اخیر ما سود ده بوده باشند تمایل داریم این طور باور داشته باشیم که هر معامله جدید ما نیز سود ده خواهد بود.

عدم حساسیت به اندازه نمونه:

معامله گران زمانی که با چند معامله زیان ده رو به رو می شوند سریعا به فکر تغییر استراتژی خود می افتند و این در حال است که باید کیفیت و بازده یک استراتژی را مثلا در حداقل 50 معامله بررسی نمود و به نتیجه رسید.

سفسطه دست داغ:

معامله گران تازه کار وقتی چند معامله سود ده انجام می دهند دچار این خطا می شوند و دست از یادگیری بر می دارند و دست به معامله با حجم بالا می زنند و فکر می کنند به طور کلی نیاز به بررسی بیشتر و یادگیری بیشتر ندارند. در واقع معامله گران دچار نوعی اعتماد به نفس کاذب می شوند.

قالب شدن تصمیم جمع:

معامله گری یک کار فردی است و استفاده از مشورت دیگران اشکالی ندارد به شرطی که تصمیم نهایی با خود معامله گر باشد. زمانی که معامله گری یک سهم را بررسی می کند و به هیچ نتیجه ای نمی رسد از مشورت دیگران استفاده می کند. مشورت دیگر فعالان حوزه بازارهای مالی زمانی مفید است که نتایج آن را با تحلیلها، روانشناسی بازار و استراتژی معاملاتی خود مجددا بررسی کنیم و به نتیجه برسیم.

خطاهای شناختی زیاد دیگری وجود دارند که در مقاله خطاهای شناختی معامله گران بازاراهای مالی بدان پرداخته ایم.

ذهنیت معامله گر:

دو موضوع مهم در مباحث روانشناسی سلامت وجود دارند که در روانشناسی بازارهای مالی و روانشناسی معامله گران بسیار حائز اهمیت هستند. 

ارتباط با واقعیت است

ارتباط با واقعیت یعنی ما سعی کنیم هر رویدادی در جهان اطرافمان را در خالص ترین وضعیت و کمترین تعبیر و تفسیر درک کنیم و سعی کنیم چشم و ذهن بازی نسبت به مسائل داشته باشیم. خود را از خطاهای شناختی دور کنیم و سعی نکنیم سریعا به جمع بندی و قضاوت در مورد مسائل برسیم. بلکه از هر رویدادی قضاوتهای مختلفی داشته باشیم و هر یک را به صورت مجزا بررسی کنیم. در بازارهای مالی در ساده ترین شکل می توان گفت که هر سیگنال خرید را به صورت سیگنال فروش بررسی نیز بررسی کنیم و همینطور هر سیگنال فروش را به شکل سیگنال خرید نیز بررسی کنیم. هر چند در تحلیل تکنیکال گذشته نمودار بسیار دارای اهمیت است و از آن برای پیش بینی آینده نمودار بهره برده می شود اما باید این موضوع را در نظر داشته که ما با احتمالات بازی می کنیم.

بودن در لحظه اینجا و اکنون

بودن در لحظه اینجا و اکنون یعنی بررسی هر وضعیت فارغ از تاثیر پذیری هیجانی از گذشته و یا پیش بینهای مثبت گرایانه و منفی گرایانه از آینده داشتن.
این موارد اساس ذهنیت معامله گر و اساس زندگی سالم روانی را برای هر فرد می سازند.

مدیتیشن:

حفظ آرامش و مدیریت ذهن رکن اساسی موفقیت در بازارهای مالی است. مدیتیشن در طول تاریخ همواره به منظور خودآگاهی، کنترل خود و مدیریت هیجانات و افکار کاربرد داشته و مطالعات علمی همواره تاثیر این فرآیند را تایید کرده اند. انجام تمرینات مدیتیشن تحت نظر یک مربی مجرب همواره می تواند ما را در مسیر تبدیل شدن به تریدر موفق و موفق تر یاری رساند.
برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد می کنم به مقاله مدیتیشن و کاربردهای آن در موفقیت معامله گران بازارهای مالی مراجعه نمایید. 

 
ژورنال معاملاتی:

ذهن انسان پر از بازیهایی است که فرآیند تفکر را مختل می سازند و آدمی را دچار خطاهای شناختی می کنند. ابزار کنترل ذهن و تفکر شفاف، نوشتن است. ثبت چگونگی معاملات و افکار و احساسات قبل، حین و بعد از هر معامله فارغ از نتیجه آن اطلاعات ارزشمندی در مورد چگونگی عملکرد هر معامله گر در بازارهای مالی در اختیار ما قرار می دهد.
در واقع ژورنال معاملاتی در واقع ابزار خودشناسی و خودآگهی است. اینکه ما شناخت درستی از خود داشته باشیم و نسبت به افکار، رفتار و احساساتمان آگاهی داشته باشیم امکان رشد و پیشرفت لحظه به لحظه را خواهیم داشت. اشتباهات خود را تکرار نخواهیم کرد و اگر تکرار کنیم متوجه خواهیم شد که هنوز جایی از کار درست نیست. ژورنال معاملاتی دریچه ای طلایی در برابر چشم ما می‌گشاید تا به کمک آن بتوانیم از موقعیتهای سخت و غیر قابل تصور به بهینه ترین شکل ممکن عبور کنیم.

برای شروع و داشتن یک ژورنال معاملاتی می توانید به مقاله ژورنال معاملاتی، اهمیت و کاربردها مراجعه نمایید.